ძლიერ გავრცელებული, მაგრამ... არასწორი!

(ნაწილი VIII)

ახალი წლის მოახლოებასთან ერთად ჩაღდება ტრადიციული კამათი: რომელია სწორი – თოვლის პაპა თუ თოვლის ბაბუა?

ვნახოთ რამდენიმე მოსაზრება, რომელიც ამის თაობაზე გამოითქვა სოციალურ ქსელში სამი წლის წინ გამართულ დისკუსიაში:

„თოვლის პაპაა თუ თოვლის ბაბუა? მგონი, მეორე ჯობს“;

„არ გინდათ ხალხო, ორივე ჩვენია და კარგია“;

„თოვლის პაპა უნდა დაბრუნდეს, ადრეც პაპა ერქვა“;

„ – ეეე, ძამა, შენ პაპას ეძახი მე ბაბუას ვეძახი, რა პრობლემაა?

– ის პრობლემაა, რომ ადრე თოვლის პაპა ერქვა და რატომ გადაარქვეს ბაბუდ სახელი, ვინ გადაწყვიტა, შეეკითხნენ ვისმეს?“

ამ საკითხის მართებულად გადაწყვეტა თავის მხრივ უფრო ზოგადი საკითხის გარკვევაზეა დამოკიდებულია: პაპა არის ლიტერატურული ფორმა თუ ბაბუა?

აკადემიკოსი აკაკი შანიძე წერს: „‘პაპა’ აღმოსავლეთ საქართველოში ნიშნავს მამის მამას ან დედის მამას, დასავლეთ საქართველოში კი – იმაზე ერთი თაობით უფროსს, მაშინ როდესაც ‘ბაბუა’ (ბაბო) აღმოსავლეთ საქართველოში ნიშნავს დიდედას, დასავლეთ საქართველოში კი – მამის მამას ან დედის მამას (პ ა პ ა ს აღმოსავლური გაგებით)“.

ქართული ენის განმარტებით ლექსიკონში (1950 წლის გამოცემა) ვკითხულობთ: „ბაბუა – იგივეა, რაც პ ა პ ა (ლიტერატურულად უპირატესია პ ა პ ა)“.

ლექსიკონის ახალ, 2008 წლის, გამოცემაში ფრჩხილებში ჩასმული ეს შენიშვნა აღარ არის, ანუ „ბაბუის“ სტატუსი „პაპის“ სტატუსთან გაუთანაბრებიათ.

მათი გამოყენების სიხშირეს რაც შეეხება, ინტერნეტსაძიებლის მონაცემები ასეთია:

ბაბუა: დაახლოებით 1 070 000 შედეგი (0,38 წამი);

პაპა: დაახლოებით 258 000 შედეგი (0,34 წამი).

თოვლის ბაბუა: დაახლოებით 877 000 შედეგი (0,46 წამი)

თოვლის პაპა: დაახლოებით 92 600 შედეგი (0,33 წამი).

ანუ ბაბუის რიცხობრივი უპირატესობა აშკარაა, თუმცა „პაპას“, რომელსაც ისეთი კომპოზიტები უმაგრებს ზურგს, როგორიცაა „მამა-პაპა“, „მამაპაპური“, ცხადია, არავითარი „საფრთხე“ არ ემუქრება – შეუძლებელია ვინმემ თქვას „მამაბაბუური“.

ბაბუის სასარგებლოდ კი ლაპარაკობს მისი მოფერებითობა, მეტადრე „თოვლის ბაბუის“ შემთხვევაში ენიჭება ამას მნიშვნელობა. სუფიქსი -უა მოფერებითობას გამოხატავს, შეადარეთ: ძალო – ძალუა, ვანო – ვანუა, რაჭაში დედუასაც გაიგონებთ (იხ. ალ. ღლონტის „ქართულ კილო-თქმათა სიტყვის კონა“). ჰოდა, მოფერებისა და მოსიყვარულების ღირსი თუ ვინმეა, სწორედაც რომ ის არსება, რომელსაც ამდენი სიხარული მოაქვს მისთვის უცნობი პატარებისათვის!

ამრიგად, კამათის ერთ-ერთი მონაწილის ზემოთ ციტირებული ფრაზით რომ ვთქვათ, „ორივე ჩვენია, ორივე კარგია“.

*

ბოლო დროს, დასავლურ სამყაროსთან დაახლოების კვალობაზე, ჩვენი საშობაო ნაძვის ხის გვერდით (რომელიც, სხვათა შორის, ევროპული – გერმანული „გამოგონებაა“) სანტა კლაუსიც გამოჩნდა – შობა-ახალი წლის მომლოცველი ევროპულ-ამერიკული ზღაპრული პერსონაჟი, რომელიც სამოსელით კი, მაგრამ ფუნქციით არ განსხვავდება თოვლის პაპა/ბაბუისაგან. ისინი ხშირად გვერდიგვერდ არიან წარმოდგენილნი ჩვენებურ საშობაო-საახალწლო ზეიმებზე.

მის პოპულარობას საქართველოში დიდად შეუწყო ხელი იმ გარემოებამ, რომ სანტა კლაუსის პროტოტიპი ნიკოლოზ საკვირველმოქმედია, ქართველთა საყვარელი წმინდანი – საქართველოს ეკლესიის მფარველი და ბავშვების მეოხი. სანტა კლაუსის წარმომავლობის ამ მხარემ გადაწონა მისი თავდაპირველი მიუღებლობა იმის გამო, რომ იგი „ჩვენი არ არის“ – თავდაპირველად ხომ არც ის სარწმუნოება იყო „ჩვენი“, რომელმაც მირონ-ლუკიის მთავარეპისკოპოსი ნიკოლოზი (ნიკოლასი, კლაუსი) წმინდანად შერაცხა.

ერთობ საგულისხმოა, რომ ნიკოლოზ საკვირველთმოქმედი როგორც მართლმადიდებელი და კათოლიკური, ასევე ანგლიკანური და ლუთერანული ეკლესიების წმინდანია, მას პატივს მიაგებენ მუსლიმები და წარმართებიც კი – ამრიგად იგი განსხვავებული სარწმუნოებისა და ეროვნების ადამიანთა გამაერთიანებლის როლს ასრულებს.

ქართულ ინტერნეტსივრცეში სანტა კლაუსის რეიტინგი ამჟამად ასეთია: დაახლოებით 641 000, რაც თოვლის პაპა/ბაბუის რეიტინგის ორი მესამედია.

არ არის მოსალოდნელი, რომ სანტა კლაუსმა თოვლის პაპა/ბაბუა ჩაანაცვლოს, რაკიღა ვერც გერმანული ვაინახტსმანი და ფრანგული პერ ნოელი ჩაანაცვლა. გვერდიგვერდ კი ალბათ იარსებებენ, როგორც... როგორც ხაჭაპური და პიცა.